Meta Platforms, het moederbedrijf van Facebook en Instagram, heeft een door een Nederlandse rechter gestelde wettelijke deadline niet gehaald. In oktober 2025 beval de rechtbank van Amsterdam Meta om haar gebruikers in Nederland een tijdlijnweergave voor de apps te bieden die niet wordt aangestuurd door op algoritmen gebaseerde aanbevelingen. De vereiste maakte deel uit van een zaak die was aangespannen door de digitale rechtengroep Bits of Freedom, die betoogde dat het feedontwerp van Meta de autonomie van de gebruiker ondermijnde en in strijd was met de vereisten van de Digital Services Act (DSA).
Ondanks de uitspraak van de rechtbank en de vastgestelde boete van 100.000 euro (tot een maximum van 5 miljoen euro) per dag voor niet-naleving, liet Meta de rechtbank weten dat het de vereiste wijzigingen niet binnen de termijn van twee weken kan doorvoeren en verzocht om uitstel tot 31 januari 2026.
De zaak hing af van hoe Facebook en Instagram momenteel inhoud aan gebruikers presenteren. In plaats van een puur chronologische feed, vertrouwen beide apps sterk op algoritmegestuurde “aanbevelingssystemen” die beslissen welke berichten een gebruiker ziet en in welke volgorde. De rechtbank oordeelde dat het ontwerp van Meta gebruikers naar inhoud leidde die door het bedrijf was samengesteld, en dat de optie om over te schakelen naar een niet-algoritmische tijdlijn begraven was en niet persistent was. Met name zodra de gebruiker de app sloot of van weergave veranderde, zou de feed terugkeren naar de algoritmische standaard, een praktijk die de rechtbank als een “donker patroon” beschouwde.
Volgens de DSA moeten platforms die aanbevelingssystemen gebruiken, uitleggen hoe die systemen werken en gebruikers controle geven over hun invloed. De rechtbank zei dat de bestaande opzet niet aan de norm voldeed: “een niet-persistente keuzeoptie voor een aanbevelingssysteem druist in tegen het doel van de DSA, namelijk om gebruikers echte autonomie, keuzevrijheid en controle te geven over hoe informatie aan hen wordt gepresenteerd.”
Meta zegt dat het meer tijd nodig heeft
Het antwoord van Meta is dat het weliswaar wijzigingen heeft aangebracht om te voldoen aan de Europese regelgeving, maar dat de door de Amsterdamse rechtbank geëiste tijdlijn te krap is, gezien de complexiteit van zijn systemen. Het bedrijf stelt dat zijn wereldwijde productarchitectuur, regionale variaties en technische afhankelijkheden het onrealistisch maken om de vereiste veranderingen binnen enkele weken door te voeren. Meta beweert ook dat dergelijke regelgevingskwesties idealiter op EU-niveau moeten worden afgehandeld in plaats van via rechterlijke uitspraken per land, met het argument dat de digitale interne markt zou kunnen worden verscheurd door individuele nationale bevelen.
Voor gebruikers in Nederland betekent de uitspraak dat ze, indien gehandhaafd, hun Facebook- of Instagram-feed kunnen overzetten naar een versie die niet standaard is gebaseerd op algoritmische voorspellingen. Dat zou enige controle kunnen herstellen over wat ze zien en de invloed van onzichtbare rangschikkingssystemen kunnen verminderen. Critici van tijdlijnalgoritmen beweren dat ze vaak de voorkeur geven aan inhoud die betrokkenheid stimuleert (waaronder sensatiezucht, polariserend materiaal of berichten met veel advertenties) boven wat de gebruiker expliciet volgt.
Vanuit een breder perspectief kan de zaak een precedent scheppen voor hoe sociale-mediaplatforms zich moeten gedragen wanneer ze worden geconfronteerd met de DSA. Als Meta gedwongen wordt zijn feedontwerp in Nederland te veranderen, kunnen andere EU-landen volgen, en regelgevers kunnen aandringen op soortgelijke controles op de manier waarop algoritmen het publieke discours beïnvloeden. Het roept ook vragen op over hoeveel controle platforms zouden moeten hebben over het ontdekken van informatie en de spanning tussen bedrijfsmodellen die afhankelijk zijn van gepersonaliseerde inhoud en regelgevende eisen voor transparantie en gebruikerskeuze.
De rechtbank is gepland om Meta’s verzoek om verlenging te beoordelen, en als het de verlenging afwijst, kunnen de oorspronkelijke straffen van toepassing worden. Of Meta in beroep zal gaan of hoe het bedrijf zijn ontwerp zou kunnen wijzigen, valt nog te bezien. De beslissing van het bedrijf om meer tijd te zoeken wijst echter op de technische en organisatorische uitdaging van het uitrollen van aanzienlijke wijzigingen in het feed-algoritme over miljoenen gebruikers en meerdere markten.
Tot die tijd blijven gebruikers in de status quo, waarbij de standaardfeed algoritmisch blijft en het alternatief minder zichtbaar blijft. Belangengroepen zoals Bits of Freedom hebben hun frustratie geuit en verklaard dat de vertraging bewijst dat Meta opnieuw verantwoordelijkheid ontloopt en zich verzet tegen de democratische intentie achter de DSA.
De botsing tussen Meta en de Nederlandse rechtbank onthult meer dan alleen een gevecht over feed-instellingen. Het benadrukt het verschuivende terrein van digitale regelgeving, autonomie van gebruikers en de verborgen kracht van platformontwerp. Of Meta nu wel of niet op tijd voldoet aan de eisen van de rechtbank, de zaak onderstreept dat platforms er niet langer van uit kunnen gaan dat algoritmische standaarden niet meer te controleren zijn. Als de uitspraak tot verandering leidt, kunnen gebruikers meer controle krijgen over wat ze zien en wat niet.