Nieuwe verificatiewetten die door overheden wereldwijd zijn aangenomen, zorgen ervoor dat veel gebruikers gratis virtuele privénetwerken installeren om identiteitscontroles te omzeilen, volgens een recente analyse. De regelgeving vereist dat platforms de leeftijd van gebruikers verifiëren via methoden zoals het uploaden van documenten of gezichtsscans, waarbij veel websites gebruikers verplichten te voldoen voordat ze toegang verlenen. Hoewel het doel is om minderjarigen te beschermen tegen schadelijke inhoud, moedigen de regels volwassenen en jongeren mogelijk aan om gebruik te maken van ongereguleerde gratis VPN-diensten die aanzienlijke risico’s voor persoonlijke gegevens met zich meebrengen.
Naarmate leeftijdsverificatieverplichtingen van kracht werden, zijn VPN-downloads in getroffen rechtsgebieden sterk gestegen, vooral onder gratis diensten. In de Apple App Store bijvoorbeeld scoorden verschillende top gratis VPN-apps hoog in regio’s die de regels implementeren. Onderzoekers ontdekten dat veel van deze gratis VPN-aanbieders niet onthullen in welke landen ze geregistreerd zijn, onduidelijke privacybeleid hanteren en mogelijk gebruikersverkeer via onveilige of door advertenties gemonetiseerde kanalen leiden. De aantrekkingskracht van het omzeilen van verificatiecontroles kan daarom ten koste gaan van een grotere blootstelling aan tracking, gegevensverzameling en malware.
Gratis VPN-diensten reageren vaak op de vraag van gebruikers door te gelde te maken met browsegegevens of reclamescripts te injecteren. Van sommige is eerder aangetoond dat ze e-commerceactiviteiten omleiden, gebruikers blootstellen aan agressieve advertentienetwerken of opereren vanuit rechtsgebieden met zwakke privacybescherming. Omdat gebruikers die ze gebruiken vaak vertrouwen dat ze meer privacy bereiken, creëert de mismatch een vals gevoel van veiligheid. Hoewel verificatiewetten proberen het privacyrisico te beperken door de toegang tot minderjarigen te verminderen, kan het onbedoelde gevolg zijn dat gebruikers naar diensten gaan die geen verantwoordelijkheid of robuuste bescherming hebben.
Overheden en waarnemers uit de industrie zeggen dat de overgang naar leeftijdsgebonden online toegang complex is. Grootschalige wetten zoals de Online Safety Act van het VK of soortgelijke verplichtingen in Frankrijk, Australië en meerdere Amerikaanse staten vereisen dat platforms “zeer effectieve” leeftijdscontroles implementeren. Deze controles kunnen het uploaden van foto’s of identiteitsdocumenten, biometrische schattingen of netwerkabonneecontroles omvatten. Veel gebruikers verzetten zich tegen het niveau van persoonlijke informatie dat van hen wordt gevraagd en zien verificatieprompts als opdringerig. Als gevolg hiervan wenden sommige gebruikers zich tot VPN’s die hen laten lijken te bevinden in een jurisdictie zonder dergelijke controles.
Privacy-experts waarschuwen dat het gebruik van een VPN een gebruiker niet onzichtbaar maakt. Gratis VPN’s kunnen nog steeds gebruikersgedrag loggen, metadata blootleggen, IP-adressen lekken of tracking van derden toestaan. Een gebruiker die probeert te voorkomen dat hij een ID geeft, kan zijn gegevens overhandigen aan een andere onbetrouwbare dienst. Daarentegen moeten officiële leeftijdsverificatiediensten lokale regels voor gegevensbescherming volgen en vaak auditsporen of toezichtsmechanismen bieden. De risicoberekening verschuift dus wanneer gebruikers het ene soort compliance-controle inruilen voor een andere set privacy-kwetsbaarheden.
Voor mensen die geconfronteerd worden met verificatieprompts zijn er verschillende veiligere strategieën. Een optie is het gebruik van een gerenommeerde betaalde VPN-dienst die een duidelijk no-logs-beleid publiceert, gevestigd is in een privacyvriendelijke jurisdictie en onafhankelijke audits heeft ondergaan. Een andere is om te beoordelen of het platform echt ID vereist of dat er een alternatieve route bestaat, zoals het aantonen van leeftijd via een creditcardtransactie of een bekende accountgeschiedenis. Gebruikers moeten ook beoordelen of ze vertrouwen hebben in de privacypraktijken van de verificatieaanbieder en of gegevensminimalisatie wordt afgedwongen. Als een gebruiker ervoor kiest persoonlijke informatie te vervullen, moet hij het privacybeleid herzien, controleren op limieten voor gegevensbehoud en tweefactorauthenticatie gebruiken op het account.
Toezichthouders beginnen ook de leeftijdsverificatie-industrie te inspecteren op mogelijke risico’s. Sommige overheden hebben beoordelingen aangekondigd van bedrijven die identiteitsverificatiediensten aanbieden, en handhavingsinstanties onderzoeken of de biometrische of ID-gegevens van gebruikers veilig worden opgeslagen of gedeeld worden met niet-gerelateerde entiteiten. Naarmate leeftijdsverificatie toeneemt, benadrukken waakhonden dat privacybescherming moet blijven bestaan en dat ontwijkingstactieken zoals het gebruik van VPN kunnen aangeven dat het systeem te belastend is. Toekomstig beleidsontwerp kan minder ingrijpende methoden vereisen, zoals anonieme leeftijdsschatting of minimale data-oplossingen.
Hoewel leeftijdsverificatiewetten gericht zijn op het verminderen van de blootstelling aan ongepaste inhoud voor minderjarigen, kan het secundaire effect de groei zijn van een ecosysteem van gratis VPN-diensten die minder transparant en minder veilig zijn. Gebruikers die identiteitscontroles willen vermijden, moeten beseffen dat ontduiken niet per definitie veiliger is en kan leiden tot een grotere blootstelling aan misbruik van gegevens. De bredere uitdaging zal zijn om doelen voor kinderbescherming te balanceren met privacyrechten van volwassenen en ervoor te zorgen dat verificatiesystemen het risico niet verplaatsen in plaats van beperken.